from Λίγα απ΄ όλα by Αρκουδπουρνάρ
Ερευνα - ρεπορτάζ: ΑΝΔΡΕΑΣ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ Φωτογραφίες: ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ του Σαββάτου 7 Μαϊου 2011
Μεταφοραί ο Μήτσος. Δεν αντέχω άλλο εδώ, γυρίζω στο χωριό. Με τα συμπράγκαλα φορτωμένα στου μπατζανάκη μου το φορτηγό. Οπου φύγει φύγει!
Χιλιάδες οικογένειες μες στη δίνη της οικονομικής κρίσης εγκαταλείπουν τους τελευταίους μήνες την Αθήνα. Τα καλύτερα παιδιά, που 'χουν προσόντα, γκατς και όνειρα, φεύγουν στο εξωτερικό. Οι πιο μεγάλοι αποχαιρετούν άρον άρον την πρωτεύουσα και προσπαθούν να βρουν καταφύγιο στην επαρχία. Ξενοικιάζουν το σπίτι εδώ, ανακαινίζουν το πατρικό και γυρίζουν στο χωριό ή πάνε να μείνουν στο εξοχικό.
Οπου φύγει φύγει με κάθε μέσο
Είναι φρεσκοαπολυμένοι, άνεργοι, ελεύθεροι επαγγελματίες που αναγκάστηκαν να βάλουν λουκέτο στα μαγαζιά τους, αλλά και δημόσιοι υπάλληλοι. Νέα ζευγάρια και οικογένειες ολόκληρες. Που ξανασμίγουν για να ζήσουν όλοι μαζί στο ίδιο σπίτι. Αναγκαστικά. «Επτά νομά σ' ένα δωμά». Φεύγουν για την επαρχία κι ας μην έχουν εξασφαλίσει εκεί δουλειά. Γιατί τα νοίκια και η ζωή είναι πιο φτηνά. Γιατί έχει σπίτι ο παππούς και μπορούν να βοηθήσουν τα πεθερικά.
Η νέα μετανάστευση είναι γεγονός. Οπως και η απαρχή μιας βίαιης αποαστικοποίησης που επιβάλλει η αποανάπτυξη. Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο. Στη Γαλλία τους αποκαλούν neo-ruraux. Δηλαδή, οι νέοι κάτοικοι της υπαίθρου. Μια έρευνα που έγινε προ κρίσης διαπίστωνε πως και πολλοί Γάλλοι εγκαταλείπουν συνειδητά τα αστικά κέντρα και πάνε στην επαρχία. Ηδη από το 2003 οι neo-ruraux υπολογίζονταν περίπου στα δύο εκατομμύρια. Δηλαδή, το 4,2% του γαλλικού πληθυσμού! Το 46% αυτών που την «κάνουν» είναι από 25 ώς 34 ετών. Φεύγουν για την επαρχία, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή (95%), για να κάνουν μια νέα αρχή (38%) και για να επιστρέψουν στις ρίζες (25%).
Ποιοι νεορουρό; Μεσούσης της κρίσης, αυτοί που φεύγουν βίαια είναι οι νεοφτωχό!.. Εξαιρούνται οι εκ φύσεως φευγάτοι. Δηλαδή εσύ που μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις...
Μα τον Αγιο Παντελεήμονα!
Για να διαπιστώσουμε το μέγεθος και την ένταση αυτού του ρεύματος φυγής, πήγαμε στο Περιστέρι. Κατεβήκαμε τα σκαλιά του ημιυπόγειου στη Θηβών, όπου στεγάζονται το σωματείο μεταφορέων «Ο Αγιος Παντελεήμονας» και η «Πανελλήνια Ομοσπονδία Επαγγελματιών Μικρών Φορτηγών Αυτοκινήτων». Αυτοί που μεταφέρουν οικοσκευές και είχαν παλιά τα τρίκυκλα. Μας έδειξαν τα ημερολόγια και τις καταστάσεις με τα ραντεβού: δεν προλαβαίνουν να μετακομίζουν κόσμο.
Χοντρό «δόντι» για μετάθεση στην επαρχία
Επιχειρήσαμε εκτεταμένη έρευνα σε υπουργεία, δημόσιες υπηρεσίες, πολιτικά γραφεία. Ενα είναι το κυρίαρχο αίτημα: μετάθεση στην επαρχία τώρα! Στοίβες οι αιτήσεις υπαλλήλων που θέλουν να φύγουν από δω χάμου. Παλιότερα έπρεπε να 'χεις μπάρμπα στην Κορώνη για να μετατεθείς στην Αθήνα. Τώρα θέλει χοντρό «δόντι» για να φύγεις -να πας αλλού.
Απ' το Κιάτο ώς τη Χαλκίδα
Οκτώ με δέκα χιλιάδες υπολογίζονται οι οικογένειες που έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στα πατρικά, τα εξοχικά ή έχουν νοικιάσει σπίτια πιο φτηνά στον παραλιακό άξονα απ' τον Ωρωπό ώς τη Χαλκίδα. Οσοι δεν έχουν χάσει τη δουλειά τους, πηγαινοέρχονται στην Αθήνα, στην πλειονότητά τους με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Το ίδιο συμβαίνει και απ' την άλλη μεριά. Αν μπεις στον προαστιακό για Κιάτο σε ώρες αιχμής νομίζεις ότι είσαι σε τρόλεϊ. Σαν σαρδέλα πας. Στοιβαγμένος.
Ξαναζωντανεύουν τα χωριά
Αυτό το φεύγα θα καταδειχθεί οσονούπω με τη νέα απογραφή. Μέχρι τότε άλλα επίσημα στατιστικά στοιχεία που να αποδεικνύουν τη μεγάλη φυγή προς την επαρχία δεν υπάρχουν. Αυτό μπορεί να διαπιστωθεί μόνο από τις νέες συνδέσεις και τους λογαριασμούς του νερού και του ρεύματος. Οι προϊστάμενοι της ΔΕΗ, της ΕΥΔΑΠ και των δημοτικών εταιρειών ύδρευσης, με τους οποίους επικοινωνήσαμε, μπορούν και υπολογίζουν στο περίπου το πλήθος των νεοφερμένων σε κάθε περιοχή.
Ξαναζωντανεύουν τα χωριά! Πολύς κόσμος γυρίζει, μου λένε, στην Κρήτη. Και στην Ηπειρο, στην Πελοπόννησο, στη Θράκη, στα νησιά, παντού. Οπως και στο χωριό μου στην Εύβοια.
Ολο και περισσότεροι φτιάχνουν στις αυλές τους λαχανόκηπους και κοτέτσια και καλλιεργούν τα κτήματα που για χρόνια είχαν εγκαταλείψει. «Αν έμεναν στην Αθήνα θα έτρωγε ο ένας το λαρύγγι του άλλου. Ενώ εδώ θα μασουλήσουν και κανένα μαρουλάκι. Θα 'χει το παιδί τους ένα αβγουλάκι», μου μαρτυράει ο φούρναρης, που είναι «Ντόιτσε Βέλε» κανονική...
Στρίβουμε δεξιά στην Τσαλδάρη και μπαίνουμε Θηβών. Προς Ιλιον. Παρκάρουμε έξω απ' το ημιυπόγειο. Η ταμπέλα γράφει: «Σωματείο Αγιος Παντελεήμονας». Μας υποδέχεται ο άνθρωπός μας. Ο γενικός γραμματέας της ομοσπονδίας Γιώργος Παπούλιας. Η μπλούζα του γράφει τη ρήση του Γεωργίου Καραϊσκάκη με λατινικούς χαρακτήρες: «zbutsam». «Είμαστε όλοι στα κάγκελα», μας λέει. «Χρεωμένοι στις τράπεζες μέχρι τα μπούνια». Προφανώς η ρήση εκφράζει μια φιλοσοφία αυτοάμυνας, που προσπαθεί να σε γλιτώσει από το έμφραγμα ή το εγκεφαλικό...
Ο πρόεδρος της «Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Επαγγελματιών Μικρών Φορτηγών Αυτοκινήτων» (ΠΟΕΜΙΦΑ), Θανάσης Πουλόπουλος, έχει κανονίσει να μιλήσουμε με μέλη του σωματείου που μεταφέρουν κυρίως οικοσκευές και μετακομίζουν φουλ κόσμο στην επαρχία.
Είναι όλοι εκεί. Με τα ημερολόγιά τους ανά χείρας. Πρόθυμοι να επιβεβαιώσουν την έρευνά μας. Ο Νίκος Λιβανός, ιδρυτικό μέλος του σωματείου, που 'χε παλιά τρίκυκλο. Απ' το 1973 έχει την εταιρεία μετακομίσεων. Τώρα ανέλαβαν και τα δυο του παιδιά, ο Στέργιος κι ο Γιάννης.
«Ο κόσμος είναι τρελαμένος. Φεύγουν για να πάνε να φάνε μαρούλια», λέει. Ο Θοδωρής Σταματούκος είναι καλά οργανωμένος χάρη στη γυναίκα του που είναι κομπιουτερού. Μας δίνει πλήρη και αναλυτική κατάσταση όσων μετακόμισε το τελευταίο διάστημα. Οπως κι ο Βασίλης Γαλανόπουλος, που του τηλεφωνούν συνέχεια για να τους μετακομίσει έξω. Γερμανία, Γαλλία, Πορτογαλία, Σουηδία... Ο αντιπρόεδρος του σωματείου Κώστας Λαμπρίδης τον τελευταίο καιρό έχει κάνει 30 μετακομίσεις για επαρχία, ενώ πέρσι μόνο 8.
Εχουν τιγκάρει οι αποθήκες
Αποκλειστικά οικοσκευές μεταφέρουν 200-300 οκτάτονα φορτηγάκια. Αυτοί από το φθινόπωρο δεν προλαβαίνουν να «μετακομίζουν» κόσμο. Είναι πολλοί που ξενοικιάζουν τα μεγάλα σπίτια και πάνε σε μικρότερα. Τα έπιπλα που δεν χωράνε τα χαρίζουν στη γειτονιά ή τα στοιβάζουν σε αποθήκες.
«Εχουν τιγκάρει οι αποθήκες!» μας λένε. «Νοικιάζουμε κι άλλες, τα νοίκια είναι φτηνά, αλλά... τι να το κάνεις; Το κόστος αποθήκευσης είναι 6-7 ευρώ το μήνα ανά κυβικό. Εγκαταλείπουν εκεί τις οικοσκευές και δεν μας πληρώνουν. Πόσους καναπέδες θες να σου χαρίσω... Το ίδιο κάνουν και στις μετακομίσεις. Πολλοί μας δίνουν μια προκαταβολή και μετά μας φεσώνουν».
Σύννεφο το φέσι
«Σύννεφο πάει το φέσι. Οχι μόνο στους μεταφορείς αλλά και στους ιδιοκτήτες ακινήτων. Δεν έχει λεφτά ο κόσμος. Φεύγουν απ' τα μεγάλα διαμερίσματα, νοικιάζουν μικρότερα, και μετά άντε να τον βγάλεις έξω δικαστικά»... Το ΔΝΤ δεν έχει... φροντίσει να αλλάξει η νομοθεσία που προστατεύει κάπως τους ενοικιαστές. «Πότε θα γίνει το δικαστήριο, πότε θα εκδοθεί και θα καθαρογραφτεί η έξωση, βράσε όρυζα»!
«Σαβουρώνει ο κόσμος»
«Σαβουρώνει ο κόσμος. Τρώει τρόφιμα χωρίς ετικέτες» μας λέει ο Γιάννης Λεοντίτσης, που κάνει μεταφορές τροφίμων με φορτηγά ψυγεία. Οι μεταφορές στα τρόφιμα έχουν πτώση 30%. Αντιθέτως, οι μετακομίσεις από το φθινόπωρο αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. «Αλλά τι να το κάνεις;
Οι τιμές έχουν πέσει και όλοι ζητάνε να κάνουμε σκόντο. Θες 60.000 ευρώ για να αγοράσεις ανυψωτικό μηχάνημα. Πώς να το αποσβέσεις; Βάλε βενζίνες, βάλε τέσσερις εργάτες από 60 ευρώ μεροκάματο, πόσο σκόντο να κάνεις; Μια μετακόμιση που παίρναμε παλιά 600-700 ευρώ, τώρα την κάνουμε με 350-400. Αν έχουν να μας πληρώσουν... Κι από πάνω σου λέει ο άλλος: "Ασε, αυτά θα τα μεταφέρω εγώ με το δικό μου αμάξι και κόψε μου ένα πενηντάρικο" ή "θα ξεφορτώσω εγώ τον καναπέ". Τέτοια πράγματα...».
Με Ντάτσουν στα διόδια...
«Δεν είμαστε εμείς το μόνο δείγμα ότι φεύγει ο κόσμος επαρχία. Αν στηθείς Σαββατοκύριακο στα διόδια, θα τρίβεις τα μάτια σου. Περνάνε συνέχεια αγροτικά με οικοσκευές. Για να γλιτώσουν τα έξοδα τις μετακόμισης τα φορτώνουν όπου βρούνε, σε Ντάτσουν, καρότσες, ιδιωτικά Ι.Χ. Επιστρατεύουν φίλους και συγγενείς. Η οικονομική ύφεση ενισχύει κι άλλο την παράνομη μεταφορά.
Υπάρχει μεγάλο κύκλωμα Αλβανών και Ρουμάνων που κάνουν παράνομες μεταφορές. Χωρίς τιμολόγια και δελτία αποστολής φυσικά. Το κράτος χάνει εκατομμύρια από ΦΠΑ. Αυτή τη δουλειά την κάνουν πλέον και κάποιοι που έβαλαν λουκέτο στα μαγαζιά τους, αλλά δεν παρέδωσαν τα φορτηγάκια δημοσίας χρήσεως. Από μαγαζάτορες γινήκανε παράνομοι μεταφορείς. Εκεί φτάσαμε...»
Και ομάδα κρούσης ΣΥΜΠΕ!
«Το σωματείο μας, ο Αγιος Παντελεήμονας, έχει φτιάξει ομάδα κρούσης: το ΣΥΜΠΕ! Οπερ σημαίνει: "Σώμα Υπόδειξης Παράνομων Μεταφορών". Βγαίνουμε παγανιά στους δρόμους, τους εντοπίζουμε και "τους δίνουμε" στην Τροχαία. Μέσα σ' ένα χρόνο έχουν συλληφθεί με υπόδειξή μας πάνω από 1.000 παράνομα φορτηγάκια. Φαντάσου τι γίνεται!..» *
Οι «φυγάδες»...
Σωματείο «Αγιος Παντελεήμων». Συνεδριάζουμε με τους ιδιοκτήτες μικρών φορτηγών που κάνουν μεταφορές - μετακομίσεις κυρίως οικοσκευών. Ανοίγουν τις ατζέντες και τα ημερολόγιά τους. Μας δίνουν τις καταστάσεις και τα τηλέφωνα με όσους μετακόμισαν το τελευταίο διάστημα. Τις τελευταίες δυο εβδομάδες μιλήσαμε με περισσότερους από 30 ανθρώπους που «την έκαναν» ήδη για επαρχία.
Η Ιωάννα δούλευε σε σουπερμάρκετ. Ο Αντώνης είχε μαγαζί με υλικά συσκευασίας στην Αργυρούπολη. Δεν πήγαινε καλά και το 'κλείσε. Τριανταπεντάρηδες, με δύο μικρά παιδάκια τεσσάρων και εφτά ετών. Επισκευάσανε το πατρικό στη Λευκίμμη στην Κέρκυρα και φύγανε. Οπως και τα δύο αδέλφια, ο Παναγιώτης και η Γιάννα. Γέννημα θρέμμα Κολωνιώτες. Αργυροχρυσοχόος αυτός, καθηγήτρια Αγγλικών εκείνη. Πήρανε των ομματιών τους και πήγαν να μείνουν στο σπίτι της γιαγιάς στον Πύργο. Το ίδιο έκανε και ο κυρ Γιάννης ο μπογιατζής που έφυγε για Ζαχάρω. Και οι Κοντομηνάδες, πατέρας και γιος, που είναι κηπουροί και πήγαν στο πατρικό στο Λιτόχωρο. Αλλά και η Ιωάννα, 45, με τον άντρα της που φύγανε από τη Ν. Σμύρνη και πήγαν στο πατρικό στην Αλόννησο και δουλεύουν σερβιτόροι. Και η κυρία Αλίκη, συνταξιούχος δασκάλα εξ Αιγύπτου, με τον άντρα της, συνταξιούχο οδοντίατρο, ζουν πλέον στα Γιάννινα.
Ο Πάνος και η Νίκη, Καρδίτσα
«Τρώγαμε από τα έτοιμα, τώρα μένει και κάτι»
«Το 1967 οι γονείς μου έφυγαν μετανάστες στην Αυστραλία. Το ίδιο θα 'κανα κι εγώ, αν δεν ήταν τα πεθερικά μου στην Καρδίτσα». Δέκα χρόνια είχε δικό του γραφείο ο αρχιτέκτονας Πάνος, 37 χρόνων.
Η σύζυγός του Νίκη, 32 χρόνων, δούλευε μαία σε ιδιωτικά μαιευτήρια. «Η κρίση έκανε την κατάσταση στο χώρο μου εφιαλτική. Πολλά τα έξοδα, ελάχιστα έσοδα. Νοίκιαζα σπίτι 110 τ.μ. στο Ν. Ηράκλειο 650 ευρώ και γραφείο 50 τ.μ. άλλα 670 ευρώ... Το τελευταίο 8μηνο η κατάσταση έγινε απελπιστική. Είχα τέσσερις υπαλλήλους και στο τέλος έμεινα μόνος μου. Τρώγαμε από τα έτοιμα περιμένοντας μπας και γίνει κάτι. Αλλά δεν έγινε... Ετσι πήραμε τα δύο μικρά παιδάκια μας και ήρθαμε Καρδίτσα. Τώρα νοικιάζουμε σπίτι 100 τ.μ. και γραφείο 50 τ.μ. με 600 ευρώ. Το κόστος της ζωής μας έχει μειωθεί στο 1/3.
Οταν μέναμε στο Ν. Ηράκλειο, δεν δέχονταν το παιδί στον δημοτικό παιδικό σταθμό γιατί με βάση τη φορολογική μας δήλωση μας θεωρούσαν πλούσιους... Ενώ εδώ το δέχτηκαν αμέσως»...
Ο Πάνος δεν θεωρεί την προσωπική επιλογή του φυγή από τους κοινωνικούς αγώνες. «Δεν τα φάγαμε μαζί και δεν κλέψαμε λεφτά να τα βγάλουμε έξω, όπως εκείνοι. Η οργανωμένη πάλη είναι η μόνη λύση».
Η Φωτεινή και ο Πέτρος, Λαμία
«Δίνουμε 280 ― ενοίκιο και ζούμε ανθρώπινα»
Εμενε με τον άντρα της τον Πέτρο, 56 χρόνων, και τον γιο τους Δημήτρη, 13, στην Κοκκινιά, η Φωτεινή, 39 χρόνων. Εκείνη επαγγελματίας οδηγός φορτηγού δημοσίας χρήσης, ο Πέτρος ηλεκτρονικός στην Bic.
«Δεν αντέχαμε άλλο την τρέλα της Αθήνας. Θέλαμε να φύγουμε. Για το σπίτι δίναμε ενοίκιο 800 ευρώ μαζί με τα κοινόχρηστα. Πολλά έξοδα»! Μια μέρα η Φωτεινή έκανε δρομολόγιο στη Λαμία. «Τέρμα, δεν έχει δεύτερη», είπε στον άντρα της με το που γύρισε Αθήνα. «Μόλις πάρεις σύνταξη, φύγαμε»! Αυτό ήταν.
Οταν ο Πέτρος συνταξιοδοτήθηκε, μετακόμισαν στη Σπερχειάδα. «Για ένα σπίτι στα ίδια τετραγωγικά με εκείνο της Νίκαιας δίνουμε 280 ευρώ και από το παράθυρό μας βλέπουμε τον Μπράλο. Οι άνθρωποι είναι φιλικοί εδώ και το περιβάλλον για το παιδί πολύ καλύτερο. Σήμερα δουλεύω ως εποχική υπάλληλος στο Δήμο Λαμίας».
Ο Ισίδωρος, Αλεξανδρούπολη
«Η ζωή είναι πιο καλή και πιο φτηνή»
Οι συνάδελφοί του τον κοίταξαν λοξά όταν τους είπε ότι ζήτησε... δυσμενή μετάθεση. Ο Ισίδωρος, 41 χρόνων, υπάλληλος στον Δήμο Ασπροπύργου, χωρισμένος με τρία παιδιά, ανήκει σε εκείνους που εγκατέλειψαν συνειδητά την Αθήνα. Εκανε τα χαρτιά του για να μετατεθεί στο Δήμο Αλεξανδρούπολης και τα κατάφερε! Πούλησε το σπίτι του στον Ασπρόπυργο και πήγε στον Εβρο.
«Δεν έχω καταγωγή από την Αλεξανδρούπολη. Φαντάρος έκανα εδώ. Πούλησα το σπίτι στον Ασπρόπυργο, αγόρασα εδώ ένα ωραίο διαμέρισμα πέντε λεπτά από τη θάλασσα και μου περίσσεψαν και χρήματα».
«Δεν νιώθεις μοναξιά;». «Αν είσαι καλός άνθρωπος, βρίσκεις παντού παρέες. Η ζωή εδώ είναι πιο καλή και πιο φτηνή. Είμαι καλύτερα οικονομικά. Με επισκέπτονται συχνά και τα παιδιά μου».
του ανταποκριτή μας Π. Παναγιώτου
